Chichot Historii – Bożena M. Dołęgowska-Wysocka

To tytuł wywiadu, jaki Rafał Kalukin, dziennikarz Gazety Wyborczej przeprowadził ze Stefanem Chwinem, historykiem, pisarzem, profesorem Uniwersytetu Gdańskiego. Bliski jest mi, dotyczy głównie wypadków smoleńskich, myślenia romatycznego Polaków, znaczeniu mitu, cytuję kilka myśli: „Z przerażeniem, ale i w dziwnym, masochistycznym uniesieniu poczuliśmy, że znowu zanleźliśmy się w tej samej sytuacji co zawsze. Znowu ktoś uderzył w naszą niewinność i słabość. To jest właśnie rdzeń romantyzmu. … Duch naszej kultury każe nam mówić o zmarłych <świętej pamięci>. oznacza to, że nie należy świeckim trybem chłodno roztrząsać okoliczności  wypadku.  Bo takie dywagacje zdaniem Polaków naruszają świętość tych, co odeszli. …  Świetnie określiła to Agnieszka Holland. Powiedziała, że Polacy wciąż wierzą, że umrzeć tragicznie jest korzystnie, człowiek zostaje wtedy kanonizowany przez sam fakt, że zginął, bez względu na to, kim był za życia.  Upatrywałbym przyczyn takiego stosunku do śmierci w naszej katolickiej wrażliwości religijnej z jej kultem męczenników i ofiar. Społeczeństwa świeckie tak nie reagują. … Nie sądzę, aby młode pokolenie w większości wspierające Platformę  przyjęło mit bohaterskiego prezydenta jako <świętej ofiary Katynia>. Natomiast zwolennicy PIS z pewnością ten mit podejmą. … Sama przestrzeń symboliczna nekropolii wawelskiej ma taką siłę mitotwórczą, że żaden dyskurs krytyczny nie jest w stanie osłabić jej oddziaływania na wyobraźnię zbiorową”.

Też tak sądzę i stąd – chyba podświadomie – wybrałam formę satyrycznych rymowanek politycznych do walki z takimi mitami. Rozumem nie zawalczysz, a śmiechem i przekuwaniem nadętych balonów – i owszem. Wykazywanie różnic między Piłsudskim Józefem a Kaczyńskim Lechem zainteresuje ciutkę intelektualistów, a napisanie o „trójkącie” na Wschodzie Wawelu może rozśmieszyć trochę więcej rodaków. Tak samo zresztą jak wizja smoka wawelskiego z dwiema głowami, który się zes…ał od mikstury Szewczyka Dratewki…

Tak, szargam nieraz świadomie „świętości”. Jestem przekonana, że prawdziwa świętość się obroni (Prawdziwa cnota krytyk się nie boi), a nadątą purchawkę należy przycisnąć, by wyszedł smrodliwy dymek. Wiem, że hen, tam w zaświatach, mój Mistrz i Nauczyciel Tadeusz Żeleński-Boy sekunduje mi w tym dziele. On rzeczywiście zmarł śmiercią męczeńską od hitlerowskich kul, ale że świętości za życia szargał, to wielu Polaków-katolików za męczennika go nigdy nie uznało. Nie przypuszczałam swoją drogą, że po 18. latach, kiedy postawiłam ostatnią kropkę w mojej książce o Boyu-Żeleńskim, pt. Poboyowisko, jego myśli i przesłanie nabierze znowu takiej aktualności.